Αντιμετωπίζοντας το «Σύνδρομο της Στρουθοκαμήλου» στην Οδοντιατρική Πράξη
📌 Γιατί η άρνηση να δούμε τα προβλήματα κοστίζει… και πώς το θάρρος και η στρατηγική δράση οδηγούν στην πρόοδο.
3 Mαίου 2025
Ομάδα Dentist Edu
Αντωνιάδου Μαρία,
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια,
Ακαδημαϊκή και επιστημονική προγραμμάτων και ομάδας Dentist Edu
Γνωστικό αντικείμενο: Οδοντιατρική επαγγελματική πρακτική
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τι είναι το «Σύνδρομο της Στρουθοκαμήλου»;
Η έννοια του «Συνδρόμου της Στρουθοκαμήλου» (Ostrich Syndrome) αναφέρεται σε μια ψυχολογική στρατηγική αποφυγής, κατά την οποία το άτομο επιλέγει να αγνοεί ή να αποφεύγει δυσάρεστες, απειλητικές ή ψυχολογικά φορτισμένες πληροφορίες, με σκοπό να προστατευθεί προσωρινά από το άγχος ή την υπαρξιακή απειλή που μπορεί να προκαλούν. Αν και ο όρος δεν αποτελεί επίσημη ψυχιατρική διάγνωση, έχει αποκτήσει ευρεία αναγνώριση στην επιστημονική βιβλιογραφία ως μεταφορά συμπεριφορικής αποφυγής, με βασικό χαρακτηριστικό την άρνηση επεξεργασίας πληροφοριών που σχετίζονται με κινδύνους ή προβληματικές καταστάσεις (Sweeny et al., 2014).
Ο μηχανισμός αυτός εδράζεται σε γνωστικές προκαταλήψεις όπως το motivated reasoning (καθοδηγούμενη λογική) και η αυτοεπιβεβαίωση (self-affirmation), μέσω των οποίων το άτομο επιδιώκει να διατηρήσει τη θετική εικόνα του εαυτού, αποφεύγοντας κάθε είδους πληροφορία που μπορεί να διαταράξει την ψυχολογική του ισορροπία ή να απειλήσει την αίσθηση ελέγχου του. Σύμφωνα με την έρευνα των Sweeny, Melnyk, Miller και Shepperd (2014), η επιλεκτική αποφυγή πληροφοριών (information avoidance) λειτουργεί συχνά ως μηχανισμός διαχείρισης άγχους και συναισθηματικής ασφάλειας, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα που περιλαμβάνουν στοιχεία κινδύνου, όπως η υγεία ή η οικονομική διαχείριση. Συμβολικά, ο όρος προέρχεται από τη διαδεδομένη – αν και ανακριβή – πεποίθηση ότι η στρουθοκάμηλος θάβει το κεφάλι της στην άμμο όταν αισθάνεται απειλή, προσδοκώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα εξαφανιστεί ο κίνδυνος.
Αντίστοιχα, ο σύγχρονος επαγγελματίας ή επιχειρηματίας συχνά προτιμά να αποστρέφει το βλέμμα από στατιστικές, δείκτες ή ενδείξεις δυσλειτουργίας, είτε στο οικονομικό, είτε στο διαχειριστικό ή και στο διαπροσωπικό επίπεδο. Η αποφυγή επεξεργασίας αρνητικών δεδομένων μπορεί να προσφέρει προσωρινή ανακούφιση, αλλά μακροπρόθεσμα επιτείνει τον κίνδυνο αποδιοργάνωσης, μειώνοντας την ικανότητα λήψης ορθολογικών αποφάσεων και προληπτικού σχεδιασμού. Στο πλαίσιο της υγειονομικής φροντίδας και ειδικότερα στην οδοντιατρική πράξη, το φαινόμενο αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στην ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας, όσο και στην βιωσιμότητα και ανάπτυξη της μονάδας υγείας. Στην οδοντιατρική αυτό το σύνδρομο είναι επικίνδυνο, κοστίζει χρήμα, και κυρίως... καθυστερεί την εξέλιξη.
1. Οικονομικά δεδομένα που δεν θέλουμε να δούμε
Πόσες φορές έχεις αναβάλει να κοιτάξεις:
• Το ισοζύγιο κερδών/ζημιών;
• Το ποσοστό μη εμφάνισης ασθενών;
• Την απόδοση της γραμματείας στις τηλεφωνικές κρατήσεις;
Παράδειγμα: Μία κλινική στη Θεσσαλονίκη με 4 συνεργαζόμενους οδοντιάτρους είχε 23% ακυρώσεις τον μήνα. Ο ιδιοκτήτης επέλεξε να αγνοήσει τα δεδομένα για... 6 μήνες. Το αποτέλεσμα; 14.000€ απώλεια καθαρού εισοδήματος, χωρίς καν να το αντιληφθεί. Όταν επιτέλους μπήκε στη διαδικασία αξιολόγησης, εντόπισε ότι η βασική αιτία ήταν η έλλειψη reminder sms/emails στους ασθενείς.
Πρακτική συμβουλή
• Θέσπισε εβδομαδιαία ώρα "οικονομικής αλήθειας". 30 λεπτά κάθε Δευτέρα πρωί για ανασκόπηση KPIs. • Μην αφήνεις τον λογιστή σου να είναι ο μόνος που “ξέρει τα νούμερα”.
2. Αναβολή στην εξέλιξη της οδοντιατρικής πράξης
Η τεχνολογία αλλάζει ραγδαία. CAD/CAM, 3D printing, ψηφιακοί εκτυπωτές, θεραπείες με laser, ψηφιακά αποτυπώματα. Η επιβίωση της σύγχρονης κλινικής εξαρτάται από το αν ο ιδιοκτήτης αποφασίζει ή αποφεύγει την εξέλιξη.
Παράδειγμα: Σε οδοντιατρείο στην Αθήνα, η επένδυση 9.500€ σε ενδοστοματικό scanner απέδωσε σε 4 μήνες κατά 3πλάσιο μέσω αυξημένων προσθετικών εργασιών και μείωσης λαθών. Στην αντίπερα όχθη, μια γειτονική κλινική με «παραδοσιακή» προσέγγιση, είδε 28% μείωση στα νέα περιστατικά τον ίδιο χρόνο.
Πρακτική συμβουλή
• Μην αγοράζεις ό,τι είναι καινούριο. Αγόρασε ό,τι σου λύνει πρόβλημα ή αυξάνει την παραγωγικότητα. • Κάνε 1 νέα τεχνολογική επένδυση τον χρόνο (είτε είναι εργαλείο, είτε λογισμικό).
3. Φόβος σύγκρουσης με προσωπικό ή συνεργάτες
Οι περισσότεροι οδοντίατροι δεν είναι φυσικοί μάνατζερ. Αυτό οδηγεί σε ανοχή προβληματικών συμπεριφορών:
• Η βοηθός έρχεται αργά, αλλά “δεν θέλω φασαρίες”.
• Ο συνάδελφος κάνει overbooking, αλλά “έτσι δουλεύει”.
• Η γραμματέας δεν ενημερώνει για καθυστερήσεις, και «θα το φτιάξει με τον καιρό».
Παράδειγμα: Κλινική στη Λάρισα έκανε εσωτερική έρευνα ικανοποίησης προσωπικού. Το 80% των προβλημάτων αφορούσαν... σιωπηρά παράπονα μεταξύ των μελών της ομάδας, που δεν είχαν ποτέ εκφραστεί επίσημα. Όταν εφαρμόστηκε εβδομαδιαία «συνάντηση ομάδας» διάρκειας 30 λεπτών, η απόδοση της κλινικής βελτιώθηκε κατά 17% σε 3 μήνες.
Πρακτική συμβουλή
• Μην φοβάσαι να δώσεις feedback. Φόβος + αναβλητικότητα = φθορά σχέσεων. • Κράτα μία λίστα με τα “μικρά παράπονα” και κάνε ξεκάθαρες συζητήσεις κάθε μήνα.
4. Το “δεν είναι καλή στιγμή” – Η μεγάλη πλάνη
Αν περιμένεις τη “σωστή στιγμή” για:
• Να αλλάξεις τιμοκατάλογο
• Να εφαρμόσεις ISO
• Να αρχίσεις social media marketing ...τότε πιθανόν δεν θα έρθει ποτέ. Το σύνδρομο της στρουθοκαμήλου εδώ παρουσιάζεται με μορφή αναβλητικότητας, που όμως έχει κόστος ευκαιρίας.
Παράδειγμα: Νεαρή οδοντίατρος σε νησί αναβάλλει την έναρξη Instagram λογαριασμού για 1 χρόνο, ενώ ο ανταγωνιστής της συγκεντρώνει 1.200 followers τοπικά και δέχεται referrals μέσω story posts.
Πρακτική συμβουλή
• Ξεκίνα πρόχειρα. Διόρθωσε καθ’ οδόν. Κανένα marketing plan δεν χρειάζεται να είναι “τέλειο”. Χρειάζεται να είναι ξεκάθαρο και εκτελέσιμο.
Τελικές σκέψεις
Το να κρύβεις την αλήθεια από τον εαυτό σου ή το προσωπικό σου δεν σε προστατεύει – σε καθηλώνει.
Η πραγματική ηγεσία στον ιατρικό χώρο ξεκινά όταν ο οδοντίατρος:
• Αποδέχεται τα προβλήματα χωρίς ντροπή
• Δρα αποφασιστικά αντί να ελπίζει
• Θέτει στόχους βασισμένους στην αλήθεια, όχι σε επιθυμίες
Το «Σύνδρομο της Στρουθοκαμήλου» θεραπεύεται με καθημερινό θάρρος και στρατηγική δράση. Το θάρρος εδώ δεν σημαίνει ηρωισμό, αλλά συναισθηματική αντοχή να δεις τα πράγματα όπως είναι – όχι όπως θα ήθελες να είναι. Αυτό περιλαμβάνει:
• Να δεις ότι το έσοδο μειώνεται και να το παραδεχτείς.
• Να ακούσεις ένα παράπονο από ασθενή χωρίς άμυνες.
• Να αποδεχτείς ότι κάποια στρατηγική marketing δεν δουλεύει.
• Να παραδεχτείς ότι ως ηγέτης δεν είσαι άψογος, και να ψάξεις για βελτίωση.
Στην πράξη; Το θάρρος είναι να μπεις στο λογισμικό σου και να κοιτάξεις το conversion των ραντεβού, ενώ φοβάσαι ότι θα δεις απογοητευτικά ποσοστά. Είναι να ρωτήσεις την βοηθό σου "Πιστεύεις ότι λειτουργούμε καλά ως ομάδα;" ακόμα κι αν φοβάσαι την απάντηση.
Στρατηγική δράση = Προληπτικός σχεδιασμός + εκτέλεση
Αν το θάρρος σε βοηθά να δεις την αλήθεια, η στρατηγική δράση είναι το αντίδοτο στην παράλυση. Είναι το σημείο στο οποίο λες: “Αντί να αγνοώ το πρόβλημα, θα κάνω ένα μικρό πλάνο και θα το εκτελέσω άμεσα.” Στρατηγική δράση σημαίνει:
• Να φτιάξεις ένα πλάνο 30 ημερών για να μειώσεις τις ακυρώσεις κατά 20%.
• Να επιλέξεις μία τεχνολογική επένδυση για το 2025 που θα αυξήσει την αποδοτικότητα.
• Να υλοποιήσεις μία αλλαγή στη ροή ραντεβού που θα αυξήσει την εμπειρία του ασθενή.
Στην πράξη; Δεν χρειάζεται να κάνεις τεράστιες κινήσεις. Αρκεί να θέσεις μικρούς μετρήσιμους στόχους:
• «Θα μειώσω το ποσοστό ακυρώσεων από 22% σε 17% μέχρι το τέλος Ιουνίου, εφαρμόζοντας reminders SMS 24 και 2 ώρες πριν από το ραντεβού.»
• «Θα εκπαιδεύσω τη γραμματεία μου σε σωστό χειρισμό παραπόνων σε 2 ενότητες των 20 λεπτών»
• «Θα επενδύσω 2 ώρες κάθε Παρασκευή για να αναλύω δείκτες απόδοσης, χωρίς να περιμένω “ελεύθερο χρόνο”.
Η υπέρβαση του συνδρόμου
Το Σύνδρομο της Στρουθοκαμήλου είναι κοινό, αλλά δεν είναι μόνιμο. Δεν απαιτεί τέλεια γνώση ή ιδανικές συνθήκες. Απαιτεί:
• Ειλικρίνεια με τον εαυτό σου.
• Σταδιακή αλλαγή συνηθειών.
• Απόφαση να μην κρύβεσαι, ούτε από τους αριθμούς, ούτε από τις σχέσεις.
Αν το κάνεις αυτό καθημερινά, ο φόβος αντικαθίσταται από βεβαιότητα, και η αναβλητικότητα αντικαθίσταται από πρόοδο.
Bιβλιογραφική αναφορά
Thomas L. Webb*, Betty P. I. Chang and Yael Benn. Social and Personality Psychology Compass 7/11 (2013): 794–807, 10.1111/spc3.12071. ‘The Ostrich Problem’: Motivated Avoidance or Rejection of Information About Goal Progress
Ημερομηνία 2ης οικονομικής ημερίδας: 5 Ιoυλίου 2025
Διάρκεια: 6 ώρες (συμπεριλαμβανομένων διαλειμμάτων)
Χώρος διεξαγωγής: Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών, Θηβών 2, Γουδή
Φορέας διοργάνωσης: ΚΕΔΙΒΙΜ ΕΚΠΑ
Σκοπός της ημερίδας και οφέλη για τους συμμετέχοντες
Η ημερίδα "Οικονομική Διαχείριση Οδοντιατρείου 2: Κερδοφορία & Ανάπτυξη με Στρατηγική" έχει σχεδιαστεί για να παρέχει στους συμμετέχοντες πρακτικές, άμεσα εφαρμόσιμες γνώσεις και στρατηγικές σχετικά με τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη του οδοντιατρείου τους.
Η ημερίδα "Οικονομική Διαχείριση_2" προτείνεται ιδιαίτερα για ομάδες οδοντιατρείων, καθώς το περιεχόμενο είναι σχεδιασμένο να ωφελήσει τόσο τους οδοντιάτρους όσο και το βοηθητικό προσωπικό. Η συμμετοχή ολόκληρης της ομάδας εξασφαλίζει καλύτερη κατανόηση, συντονισμό και εφαρμογή των στρατηγικών που θα παρουσιαστούν.
Μέρος των διδάκτρων των εκπαιδευτικών δράσεων της ομάδας Dentist Edu για το 2025, θα χρησιμοποιηθούν για την αγορά ενός ακόμα κλιβάνου για το τμήμα της κεντρικής αποστείρωσης της σχολής!
‘Ηδη έχουμε συμβάλει για την αγορά ενός κλιβάνου αξίας 14.000 ευρώ!
