Η νομική και ηθική βάση της οδοντιατρικής πράξης
30 Οκτωβρίου 2025
Ομάδα Dentist Edu
Αντωνιάδου Μαρία,
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια,
Ακαδημαϊκή και επιστημονική προγραμμάτων και ομάδας Dentist Edu
Γνωστικό αντικείμενο: Οδοντιατρική επαγγελματική πρακτική
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περίληψη
Η επιτυχημένη λειτουργία ενός οδοντιατρείου δεν εξαρτάται μόνο από την τεχνική αρτιότητα και τις κλινικές δεξιότητες του επαγγελματία. Στον πυρήνα κάθε υπεύθυνης οδοντιατρικής πράξης βρίσκεται η συμμόρφωση με το νομικό πλαίσιο, η τήρηση των δεοντολογικών κανόνων και η υιοθέτηση μιας ηθικής στάσης απέναντι στον ασθενή, το προσωπικό και την κοινωνία.
Η νομική και ηθική βάση της οδοντιατρικής πράξης
Η οδοντιατρική πράξη δεν είναι μόνο τεχνική. Είναι πράξη εμπιστοσύνης, ευθύνης και δικαιοσύνης. Ο οδοντίατρος οφείλει να:
• λειτουργεί με πλήρη συμμόρφωση προς το ισχύον νομικό πλαίσιο,
• προστατεύει τα προσωπικά δεδομένα και τα δικαιώματα των ασθενών,
• διαχειρίζεται με υπευθυνότητα τις σχέσεις με προσωπικό και συνεργάτες,
• τηρεί τις δεοντολογικές αρχές της επιστήμης του.
Η νομική γνώση δεν είναι τυπική υποχρέωση, αλλά εργαλείο πρόληψης κινδύνων και δείκτης επαγγελματισμού.
Νομική ευθύνη & δεοντολογία στην πράξη του οδοντιάτρου
Η ευθύνη του οδοντιάτρου εκτείνεται πέρα από την κλινική πράξη. Καλύπτει διοικητικές, νομικές και δεοντολογικές υποχρεώσεις. Τύποι ευθύνης:
• Αστική ευθύνη: αποκατάσταση ζημίας λόγω πράξης ή παράλειψης (π.χ. ιατρικό σφάλμα).
• Ποινική ευθύνη: παραβίαση του Ποινικού Κώδικα (π.χ. σωματική βλάβη από αμέλεια, παραβίαση απορρήτου).
• Πειθαρχική ευθύνη: αντιδεοντολογικές πράξεις που ελέγχονται από τα επαγγελματικά όργανα (π.χ. Οδοντιατρικός Σύλλογος).
Αρχές δεοντολογίας
• Σεβασμός στην αυτονομία και τα δικαιώματα του ασθενούς.
• Ειλικρίνεια και τεκμηριωμένη συναίνεση.
• Αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων.
• Ακεραιότητα και εχεμύθεια.
Οι τέσσερις θεμελιώδεις ηθικές αρχές
Η οδοντιατρική δεοντολογία εδράζεται σε τέσσερις θεμελιώδεις αρχές:
1. Αυτονομία (Autonomy): Ο ασθενής έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση και στην απόφαση για τη δική του υγεία. Ο σεβασμός της αυτονομίας προϋποθέτει ενημερωμένη συναίνεση και αποδοχή της διαφορετικότητας. Η αυτονομία του ασθενούς σταματά εκεί που αρχίζουν τα δικαιώματα και η ασφάλεια των άλλων.
2. Ευεργεσία (Beneficence): Ο οδοντίατρος πράττει πάντα προς όφελος του ασθενή, με ενσυναίσθηση και φροντίδα. Συνδέεται άρρηκτα με τη μη βλαπτικότητα, καθώς «το να μην προκαλείς βλάβη είναι εξίσου σημαντικό με το να κάνεις το καλό».
3. Μη Βλαπτικότητα (Non-maleficence): Υποχρέωση αποφυγής κάθε μορφής βλάβης - σωματικής, ψυχολογικής ή κοινωνικής. Τα ηθικά διλήμματα συχνά προκύπτουν όταν η αυτονομία συγκρούεται με τη μη βλαπτικότητα· γι’ αυτό απαιτείται κριτική σκέψη και τεκμηριωμένος διάλογος.
4. Δικαιοσύνη (Justice): Ισότητα στην πρόσβαση και στη φροντίδα, χωρίς διακρίσεις. Οι πόροι και τα βάρη της φροντίδας πρέπει να κατανέμονται δίκαια, σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε ατόμου.
Ηθική και Νόμος: συνεργοί, όχι αντίπαλοι
Η ηθική δεν ταυτίζεται πάντα με τη νομιμότητα, αλλά ο οδοντίατρος πρέπει να υπηρετεί και τα δύο. Κάθε απόφαση στο ιατρείο είναι πράξη ηγεσίας: πρέπει να βασίζεται σε γνώση, ενημέρωση και τεκμηρίωση. Η ύπαρξη εγγράφων διαδικασιών, σαφών ρόλων και κουλτούρας ηθικής ηγεσίας είναι το θεμέλιο μιας σύγχρονης οδοντιατρικής επιχείρησης.
Η οδοντιατρική πράξη στον ψηφιακό κόσμο
Η ψηφιακή εποχή φέρνει νέα πεδία ευθύνης:
• Ηλεκτρονικά αρχεία και τηλεϊατρική: Νόμος 4577/2018 (ΦΕΚ Α’ 174/2018) και Νόμος 4582/2018 (ΦΕΚ Α’ 208/2018) καθορίζουν το πλαίσιο για τη χρήση ηλεκτρονικών δεδομένων υγείας και τις τηλεϊατρικές υπηρεσίες.
• GDPR & Προσωπικά δεδομένα: Ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (ΕΕ 2016/679) και ο Νόμος 4624/2019 (ΦΕΚ Α’ 137/2019) επιβάλλουν αυστηρές προδιαγραφές για τη συλλογή, επεξεργασία και αποθήκευση δεδομένων ασθενών.
Πρακτικά σημεία για κάθε οδοντίατρο:
1. Διατηρώ πολιτικές προστασίας δεδομένων και γραπτές διαδικασίες.
2. Ενημερώνω τον ασθενή για τα δικαιώματά του και ζητώ τη ρητή συναίνεση του.
3. Εξασφαλίζω ότι οι συνεργάτες μου γνωρίζουν και εφαρμόζουν το ίδιο επίπεδο ασφάλειας.
Επίλογος
Η συμμόρφωση δεν είναι απλώς «υποχρέωση». Είναι τρόπος αντίληψης του ρόλου του επαγγελματία υγείας ως ηγέτη, θεματοφύλακα εμπιστοσύνης και φορέα κοινωνικής ευθύνης. Η νομική γνώση, η ηθική συνέπεια και η δεοντολογική στάση δεν περιορίζουν την ελευθερία του επαγγελματία αλλά την οριοθετούν δημιουργικά, εξασφαλίζοντας ασφάλεια, αξιοπιστία και σεβασμό.
Παραπομπές
1. Νόμος 4577/2018, ΦΕΚ Α’ 174/2018 – «Εφαρμογή ηλεκτρονικών συνταγών και διαχείριση ηλεκτρονικών δεδομένων υγείας». 2. Νόμος 4582/2018, ΦΕΚ Α’ 208/2018 – «Πλαίσιο λειτουργίας τηλεϊατρικών υπηρεσιών». 3. Νόμος 4624/2019, ΦΕΚ Α’ 137/2019 - «Εφαρμογή GDPR στην Ελλάδα». 4. Furrow, B. R. et al. (1991). Bioethics: Health Care Law and Ethics. 5. Αντωνιάδου Μ. (2025). 365 Ημέρες Οδοντιατρικού Μάνατζμεντ. Εκδόσεις Τσότρας, Αθήνα.
Κάλεσμα σε δράση
Χτίζοντας το Brand του oδοντιάτρου με ηθική και όραμα (Join the Strategic Dental Branding Webinar | 27-28 Νοεμβρίου)
Στον κόσμο της σύγχρονης οδοντιατρικής, το brand του ιατρού δεν χτίζεται μόνο με λογότυπα και social media αλλά με αξίες, συμπεριφορά και συνέπεια. Οι τέσσερις θεμέλιοι λίθοι της οδοντιατρικής δεοντολογίας, Αυτονομία, Ευεργεσία, Μη-Βλαπτικότητα και Δικαιοσύνη, αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία οικοδομείται η επαγγελματική ταυτότητα του σύγχρονου οδοντιάτρου.
Στο online webinar “Strategic Dental Branding: From Theory to Practice” (27 & 28 Νοεμβρίου) από το Dentist Edu - University of Athens, θα αναλύσουμε πως οι αρχές αυτές μετατρέπονται σε στρατηγικό εργαλείο branding που ενισχύει: την αξιοπιστία και εμπιστοσύνη των ασθενών, τη βιωσιμότητα και διαφοροποίηση του ιατρείου, και τη συναισθηματική επικοινωνία με το κοινό.
2 ΜΟΡΙΑ/ΗΜΕΡΑ από το ΙΕΘΕ της ΕΟΟ
Ενώνουμε γνώση, ηθική και εικόνα για έναν επαγγελματία υγείας με όραμα, κύρος και διαφορά.
CTA (Call to Action): 
Δήλωσε συμμετοχή τώρα: Strategic Dental Branding: From Theory to Practice - Dentist Edu Webinar 27-28 Νοεμβρίου 2025
