Υποψήφιοι διδάκτορες το 2025: Εξειδίκευση χωρίς χάρτη
9 Οκτωβρίου 2025
Ομάδα Dentist Edu
Αντωνιάδου Μαρία,
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια,
Ακαδημαϊκή και επιστημονική προγραμμάτων και ομάδας Dentist Edu
Γνωστικό αντικείμενο: Οδοντιατρική επαγγελματική πρακτική
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η παγκόσμια έρευνα Nature Careers Graduate Survey 2025 σκιαγραφεί με σαφήνεια τι σημαίνει σήμερα να εκπονεί κανείς διδακτορική διατριβή σε έναν κόσμο όπου οι ευκαιρίες πολλαπλασιάζονται, αλλά η ασφάλεια μειώνεται, και η επιτυχία επαναπροσδιορίζεται.
Με δείγμα 3.785 υποψήφιους διδάκτορες από 107 χώρες, η έρευνα αποκαλύπτει ένα παράδοξο τοπίο. Περίπου τρεις στους τέσσερις (75%) δηλώνουν τουλάχιστον μέτρια ικανοποιημένοι από την εμπειρία τους, κυρίως χάρη στην ανεξαρτησία που προσφέρει η έρευνα και στη σχέση εμπιστοσύνης με τον επιβλέποντα. Ωστόσο, πίσω από αυτήν την ικανοποίηση διαφαίνεται έντονη πίεση: οι οικονομικές δυσκολίες αναδεικνύονται ως κύρια πηγή άγχους (42%), ενώ σχεδόν οι μισοί ανησυχούν για τη χρηματοδότησή τους μετά την ολοκλήρωση του διδακτορικού. Για όσους σπουδάζουν στο εξωτερικό, η απομόνωση αποτελεί πρόσθετη πρόκληση.
Περισσότεροι από τέσσερις στους δέκα φοιτητές αναφέρουν εμπειρίες διακρίσεων ή παρενόχλησης, με τις γυναίκες και τα άτομα από μειονότητες να πλήττονται δυσανάλογα. Λιγότερο από το ένα τρίτο νιώθει ασφαλές να μιλήσει γι’ αυτά. Η ψυχική υγεία παραμένει κρίσιμο ζήτημα: περίπου ένας στους τρεις έχει ζητήσει επαγγελματική υποστήριξη. Ένα νέο στοιχείο είναι η χρήση τεχνητής νοημοσύνης (AI): πάνω από τους μισούς φοιτητές χρησιμοποιούν εργαλεία όπως το ChatGPT τουλάχιστον εβδομαδιαία, όμως τέσσερις στους πέντε δηλώνουν ότι δεν τα εμπιστεύονται πλήρως, ένδειξη μιας εποχής όπου η γνώση και η τεχνολογία αμφισβητούνται ταυτόχρονα.
Όσον αφορά το μέλλον, το 52% εξακολουθεί να επιθυμεί καριέρα στην ακαδημαϊκή έρευνα, αλλά ο ενθουσιασμός έχει μειωθεί. Ένα σημαντικό ποσοστό δηλώνει πλέον λιγότερο πιθανό να συνεχίσει στον ακαδημαϊκό χώρο απ’ ό,τι στην αρχή του διδακτορικού. Οι χαμηλές αμοιβές, η ανασφάλεια της χρηματοδότησης και ο αυξημένος ανταγωνισμός καθιστούν το πανεπιστήμιο λιγότερο ελκυστικό. Άλλοι στρέφονται στη βιομηχανία (24%), τη δημόσια διοίκηση (10%) ή τους μη κερδοσκοπικούς φορείς (6%). Οι περισσότεροι επιζητούν καθοδήγηση, μέντορες και στήριξη στη μετάβαση από τη σπουδή στην επαγγελματική ζωή, ένδειξη ότι το ακαδημαϊκό μοντέλο χρειάζεται ανανέωση.
Πέρα από το Διδακτορικό: Μια συστημική ανάγνωση
Από συστημική σκοπιά, το σημερινό διδακτορικό μοιάζει με αυτοτροφοδοτούμενο βρόχο: όλο και περισσότεροι νέοι επιστήμονες επενδύουν χρόνο, προσπάθεια και νοητική ενέργεια, ενώ η ίδια η ακαδημαϊκή δομή δεν διευρύνεται με τον ίδιο ρυθμό. Το αποτέλεσμα είναι υπερπροσφορά εξειδικευμένων μυαλών και υποπροσφορά βιώσιμων διαδρομών.
Δεν πρόκειται απλώς για πρόβλημα απασχόλησης, αλλά για δομική δυσαρμονία ανάμεσα στη δημιουργία γνώσης και στην αξιοποίησή της. Εάν η πορεία αυτή συνεχιστεί χωρίς προσαρμογή, θα οδηγηθούμε σε αυτό που οι θεωρητικοί συστημάτων ονομάζουν δυσπροσαρμοστική ανάπτυξη, αύξηση χωρίς μετασχηματισμό, εξειδίκευση χωρίς σκοπό. Ο κίνδυνος δεν είναι να έχουμε «πάρα πολλούς διδάκτορες», αλλά να μην ξέρουμε τι να κάνουμε με τη σοφία τους.
Σε αυτό το σημείο αντηχεί η φωνή του Σωκράτη: Ἔοικα γουν τούτου γε σμικρῷ τινι αὐτῷ τούτῳ σοφώτερος εἶναι, ὅτι ἃ μὴ οἶδα οὐδὲ οἴομαι εἰδέναι.
"Φαίνομαι λοιπόν λίγο σοφότερος από εκείνον, επειδή δεν υποκρίνομαι ότι ξέρω αυτά που δεν ξέρω."
Η ρήση αυτή συνοψίζει το κεντρικό δίδαγμα: η πραγματική σοφία δεν βρίσκεται στη συσσώρευση γνώσης, αλλά στην επίγνωση των ορίων της. Το διδακτορικό, εάν θέλει να έχει μέλλον, οφείλει να επιστρέψει σε αυτό το πνεύμα, να καλλιεργεί τη διάκριση, όχι απλώς την εξειδίκευση· την κατανόηση του «γιατί» πίσω από το «πως». Έτσι, το μέλλον του PhD δεν είναι ένας ενιαίος επαγγελματικός δρόμος, αλλά μια πλατφόρμα προσαρμοστικότητας και συστημικής σκέψης.
Οι νέοι διδάκτορες θα χρειαστεί να συνδυάζουν επιστημονική αυστηρότητα με ηθική διορατικότητα και ικανότητα διασύνδεσης γνώσεων, πεδίων και ανθρώπων. Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι πλέον «Χρειάζεται κάποιος PhD για να επιτύχει;» αλλά «Μπορεί η κοινωνία να προοδεύσει χωρίς τα ερωτήματα και την ταπεινότητα που το διδακτορικό υποτίθεται ότι καλλιεργεί;»
Αναφορά: Nature Research (2025). Nature’s Graduate Survey 2025. Springer Nature, σε συνεργασία με Thinks Insights & Strategy. Dataset δημοσιευμένο στο Figshare, DOI: https://doi.org/10.6084/m9.figshare.30084739.v1 .
Κάλεσμα σε δράση
Μην χάσετε την ευκαιρία να γίνετε μέλος μιας κοινότητας που στηρίζει την προσωπική και επαγγελματική σας ανάπτυξη και είναι αφοσιωμένη στην ποιοτική συνεχιζόμενη εκπαίδευση στα οδοντιατρικά επαγγελματικά θέματα.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΚΕΔΙΒΙΜ του ΕΚΠΑ, με την υποστήριξη της ομάδας Leader Edu Team, σας προσκαλεί να συμμετάσχετε στην ημερίδα Γυναικών επαγγελματιών υγείας που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 6 Μαρτίου 2026 στην Οδοντιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ. Η ημερίδα αποκλειστικά για γυναίκες εργαζόμενες στον κλάδο της υγείας, είναι σχεδιασμένη για να εμπνεύσει, να ενδυναμώσει και να σας δώσει περισσότερα στοιχεία σχετικά με την ενίσχυση της γυναικείας ανθεκτικότητας.
Ο επόμενος κύκλος του 3μηνου προγράμματος RESILIENCE MASTERY FOR WOMEN IN HEALTHCARE του KΕΔΙΒΙΜ του ΕΚΠΑ θα πραγματοποιηθεί στις 15 Απριλίου 2026.
Με τη συμμετοχή σας, θα αποκτήσετε πρόσβαση σε πολύτιμες γνώσεις και δίκτυα, ενώ θα γίνετε μέλος ενός αυξανόμενου κινήματος γυναικών που στηρίζουν γυναίκες στον χώρο της υγείας. Το όραμά μας είναι η δημιουργία ενός Membership Mentoring Club για γυναίκες επαγγελματίες στον χώρο της υγείας, που θα παρέχει διαρκή καθοδήγηση, ενδυνάμωση και ευκαιρίες εξέλιξης.
Κρατήστε τη θέση σας για τα δωρεάν Event μέσω της σελίδας Resilience Mastery for Women in Healthcare και ετοιμαστείτε να γίνετε μέρος μιας πρωτοβουλίας που αλλάζει τα δεδομένα στην εκπαίδευση και την ηγεσία στον χώρο της υγείας.
